Bitkilerde Çinko Eksikliği, Topraklarda çinko miktarı genellikle az düzeydedir. Yüksek pH'ı bulunan ve kireç miktarı çok olan topraklarda çinko oldukça az miktarda bulunur ve bu sebeple bu topraklarda yetişen bitkilerde çinko eksikliği görülür. Fazla miktarda fosforlu gübre kullanımı da çinko eksiğine sebep olur. Yüksek çinko konsantrasyonu bitkide metabolik bozukluk yaratarak çinko eksikliğine neden olmaktadır. Bir başka ifade ile yüksek fosfat konsantrasyonu çinkonun fizyoloji yarayışlılığını etkilemektedir.
Toprağa fazla doğal gübre kullanılmasının ardından bitkilerde çinko eksikliği görülür. Bunun nedeni organik maddenin çinkoyu bağlayarak bitki köklerince alınmasını zorlaştırmasıdır. Toprağın ıslaklık sebebiyle veya ağır tekstürlu olması sebebiyle yeterli havalanamaması, düşük sıcaklık, su yetersizliği gibi faktörler de çinkonun hareket kabiliyetini engelleyerek, çinko eksikliği yaratır. Sayılan tüm bu sebeplerden dolayı, pratikte bir çok durumda çinko eksikliğinin önüne geçilmesi zordur. Bu gibi durumlarda yapılacak uygun toprak ve yaprak gübrelemelerinden olumlu sonuçlar elde edilir. Bitkilerde çinko eksikliğinin tedavi edilmemesi halinde bitkiler bundan büyük zarar görür.
Bitkilerde çinko eksikliğinin belirtileri yapraklarda damarlar arasında sararma şeklinde ortaya çıkar. Yapraklarda damarlar yeşil dururken, damarlar arasında açık yeşil, sarı hatta beyaza dönük bir renk alırlar. Çinkonun bitki bünyesinde hareket kabiliyeti iyi olmadığından, eksiklik durumunda yaşlı yapraklardan yeni oluşan genç yapraklara çinko taşınamaz. Bu sebeple de çinko eksikliğinin belirtileri genç yapraklarda kendisini gösterir.
Meyve Ve Sebzelerde Çinko Eksikliği:
Turunçgillerde çinko eksikliği, turunçgil ağaçlarında eksikliği en çok görülen madde çinkodur. Fosfor fazlalığı sebebiyle ortaya çıkan çinko eksikliği turunçgillerde çok yaygındır. Yapraklarda 25 pmm'in altında Zn bulunması durumunda belirtiler görülür. Belirtiler, yeşil damarların etrafında düzensiz şekilli sarı lekeler halinde kendini gösterir. Meyveler susuz ve tatsız olurlar.
Kiraz ve vişnede çinko eksikliği, ağaçlarda rozetleşme görülür. Belirtiler yeni gelişmekte olan kısımlarda görülür. Sürgünlerin boğum araları ve sürgün ucuna göre kısılma görülür. Yapraklar normal şeklinin dışında bir hal alır, şiddetli kuraklık görmüş gibi kurur ve dökülür. Meyve yapısı etkilenir, meyve olgunlaşamaz ve deforme olur.
Pamukta çinko eksikliği, boğum araları kısalarak bitki küçük çalımsı bir görünüm alır. Klorotik lekeler önce orta bölümlerde daha tam olgunlaşmamış yapraklarda, damar aralarında görülür. Daha sonra damarlar da etkilenerek yaprak içini kırmızı lekeler sarar. Yapraklar normalden daha kalın bir hal alır. Olgunlaşamayan genç yapraklarda kahverengi lekeler görülür. Eksikliğin ileri derecelerinde yapraklar küçülür ve rozet oluşumu gözlemlenir. Meyve verimi azalır, olgunlaşma süreci uzar.
Domateste çinko eksikliği, bitkide boğum araları incelmiş ve normalin yarısı kadar da kısalmıştır. Yaşlı yaprakların kenarları nadiren yukarıya doğru kıvrılmış olur ve düzensiz olarak dağılmış, sarımsı yeşil lekeli bir görünüşü vardır. Klorozlu kısımlarda sonradan beyazımsı kahve ve kahve renkli nekrotik lezyonlar ortaya çıkar ve hızlı bir şekilde tüm yaprak yüzeyini kaplar. Ardından yaprak kurur ve ölür, gri veya portakal renkli bir görünümü olur. Orta yapraklar oluşumundan beri küçüktür ve koyu yeşil renge sahiptir. Kenarları çok az yukarıya doğru kıvrıktır. Yaprak sapından ucuna doğru iyice incelir ve kıvrılır. Yaprakta tüylenme artar ve bunun sonucunda gümüşümsü gri yeşil bir renge bürünür. Meyveler küçükken kızarmaya başlar.
Buğdaygiller çinko eksikliği, çinko eksikliğinde yaşlı yaprakların üst kısımlarında düzensiz lekeler oluşur, düzensiz bir ağ manzarası görülür. Klorozorlu kısımlar öncesinde beyaz renge döner daha sonra kahverengi döner. Daha sonra lekeler yaprağı hızlı bir şekilde kaplar bunun sonucunda yaprak ölür. Genç yaprak normal rengindedir fakat olgunlaşamamış küçük kalmışlardır.
Patateste çinko eksikliği, Büyüme hızı yavaşlar. Yaprakların yapısı bozulur ve üzeri grimsi kahve veya bronz renkte lekelerle kaplanır. Bu lekeler genç yapraklarda daha sık görülür. Yaprak içleri genellikle kalınlaşır. Eksikliğin şiddetli olması durumda yaprak dökümü olur bu sebeple bitki ölür.
Şeker pancarında çinko eksikliği, yeni oluşan yapraklar sarımsı, yeşil renkli olur. Eksikliğin Demir olması halinde, yaprak içi beyazımsı bir renk alırken, damarlar ve yaprak sapları bir süre renklerini korur daha sonra onlarında renklerinde bozulma görülür. Bu olay pancarda beyaz leke hastalığı olarak bilinir. Sıcak ve güneşli havalar bu belirtileri arttırır. Yaprakların gelişim hızı yavaşlar. Yaprağın üst kısmında sarı ve beyazımsı lekeler oluşur. Meyve ağaçlarında genelinde çinko eksikliğinin belirtisi daralmış küçülmüş yapraklar ve rozet oluşumudur. Bu oluşumun sebebi ise boğum aralarındaki uzunlukların oldukça kısalmış olmasıdır.
